ሌላ ምስ ቱሪዝማዊ ጸጋታት ዞባ ደቡብ

መጠራ ኣብ 7ይ ክፍለ-ዘመን ቅ.ል.ክ. ዝተመስረተት ጥንታዊት ከተማ ኮይና፡ ካብቲ እዋን’ቲ ኣትሒዛ ክሳብ 7ይ ክፍለ-ዘመን ድ.ል.ክ. ኣብ ዝነበረ ንግዳዊ መስመር ንግስነት ኣኽሱም ቀንዲ ተዋሳኢት ምንባራ ይግለጽ። ስልጣነ መጠራን ከባቢኣን ኣብ ንግድን ሕርሻን ዝተመርኮሰ ከም ዝነበረ ይፍለጥ። ብፍላይ ምስ ኣዱሊስ፡ ከስከሰን ቆሓይቶን ብዝነበራ ንግዳዊ ርክብ ኣብ እዋና ስልጥንቲ ንኽትከውን ከም ዝሓገዛ ተመራመርቲ ስነ-ጥንቲ ይሕብሩ።

ኣብቲ ከባቢ እትርከብ 2.8 ሜትሮ ቁመት እትውንን ሓወልቲ እውን ኣገዳሲት መስሕብ ናይቲ ከባቢ እያ። ጥንታዊት ከተማ መጠራ ኣብ 1960ታት ብፈረንሳዊ ተመራማሪ ስነ- ጥንቲ ፍራንሲስ ኣንፍረ ብዝተገበረላ መጽናዕቲ ዝተመስከረላ ታሪኽ መንነትን ጥንታውነትን ወለዶታትና እተጉልሕ ኣገዳሲት ጥንታዊት ቦታ እያ።

እንዳባ መጣዕ

ናብ’ዚ ቦታ ንኽትበጽሕ ንቕድም ሸኻ ወዲ ብስራት ክትበጽሕ ከድልየካ እዩ። ካብኡ ንሸነኽ የማን ኣስታት 30 ደቓይቕ ዝወስድ ናይ ሓመድ መገዲ ሒዝካን ውሽጢ ምስ ኣተኻ ኣብ ጸዳፍ ስንጭሮ ኣብ ውሽጢ ዕሙር ኣግራብ ዝተደኮነ ማይ ጨሎት ጎፍ ክብለካ እዩ። ማይ ጨሎት እንዳባ መጣዕ ካብ ቀደም ኣትሒዙ ካብ ዝተፈላለየ ከባቢታትን ባህልታትን ሃገርና ዝመጸ ህዝቢ ዝጥቀመሉ ኮይኑ፡ ብዙሕ ዓመታት ዝገበረ ኣዕጽምቲ ቅዱሳን ዝሓቖፈ‘ውን እዩ።

ግንባር ዓዲ-በጊዖ

ካብ ዓዲ-ዃላ ንሸነኽ ምብራቕ ዝወጽእ መገዲ ሒዝካ ብመኪና 15 ደቒቕ ምስ እትጓዓዝ ናብ ሓንቲ ታሪኻዊት ቦታ ክትበጽሕኢኻ-ናብሓደኣብሳልሳይ ወራር ወያነ፡ ብሓይልታት ምክልኻል ኤርትራ ተኣምራታዊ ጅግንነት ዝተፈጸመሉ ቦታ። ግንባር ዓዲ-በጊዖ ኣብ ምፍሻል 3ይ ወራር ወያነ ዕዙዝ ተራ ዝነበሮ ድፋዕ ብምዃኑ፡ ኣብ ታሪኽ ምዕቃብ ልኡላውነት ሃገርና ኣገዳሲ ምዕራፍ ዝሓዘ ድፋዕ እዩ።

ገዳም ኣቡነ ሊባኖስ (ሃም)

ገዳም ደብረ ኣቡነ ሊባኖስ ካብ ኣስመራ 150 ኪ.ሜ. ንሸነኽ ደቡብ ኣብ ከባቢ ሰንዓፈ ዝርከብ ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጡ ከም እንዳ-ኢየሱስ፡ እንዳ-ሃዋርያትን እንዳ-ኪዳነ- ምህረትን ዝኣመሰሉ ታቦታት ዝሓቖፈ ገዳም እዩ። ገዳም ደብረ ሊባኖስ ካብ ከባቢ ማእከላይ ምብራቕ ከም ዝመጹ ብዝዝንተወሎም ኣቡን ኣብ 5ይ ክሳብ 6ይ ድ.ል.ክ. ኣብ ዘሎ መዋእል ከም ዝተመስረተ ይንገር። ልዕል ኢሉ ከም ዝተገልጸ፡ እዚ ገዳም እዚ እኩብ ናይ ብዙሓት ታቦታት

(monastic complex) ብምዃኑ ንነዊሕ እዋን ከይተበላሸዉ ዝጸንሑ ኣዕጽምቲ ቅዱሳን (Mummies) ብምውናኑን፡ ካብ ካልኦት ገዳማት ሃገርና ፍሉይ ይገብሮ። ብፍላይ ህላወ ናይዞም ኣዕጽምቲ ቅዱሳን ንመጽናዕታውን ምርምራውን ስርሓት ዘለዎ ኣገዳስነት ዕዙዝ እዩ።

ኢጊላ-ደምሒና

ኢጊላ ደምሒና ኣብ ኣዝዩ መሳጢ ትርኢት ዘለዎ ዓበይቲ ጎቦታትን ስንጭሮን ብዘገርም ጥበብን ተወፋይነትን ወፍሪ ዋርሳይ-ይክኣሎ፡ ብፍላይ ድማ ብኩባንያ ህንጻ ብድሆ ዝተሰርሐ ጽርግያ እዩ። ንኽልተ ዞባታት ማለት ዞባ ደቡብን ዞባ ሰሜናዊ ቀይሕ-ባሕሪን ዘራኽብ ጽርግያ ብምዃኑ ድማ፡ ኣብ መንጎ ክልቲአን ዞባታት ንዝግበር ጥፈታት ዘቤታዊ ቱሪዝም ዓቢ ተራ ዘለዎ – ሓደ ካብ ኣገረምቲ ትሕተ- ቅርጻዊ መስሕባት (built attractions) እዩ። በዚ ኣጋጣሚ፡ መንግስቲ ኤርትራ ዝገብሮ ዘሎ ኣብ ምዕራይን ምሕዳስን መስመራት መጓዓዝያ ዘተኮረ ገስጋስ ትሕተ-ቅርጺ፡ ንምዕባለ ዘቤታዊ ቱሪዝም ባይታ ዝፈጥርን ክተባባዕ ዝግብኦን እዩ።

እዚ ኣብ ላዕሊ ዝተዳህሰሰ ጸጋታት ቱሪዝም ዞባ ደቡብ፡ ንውክልና ዝቐረበ ድኣምበር፡ ብዙሓት ኣብ’ዚ ዘይተጠቕሱ መስሕብ በጻሕቲ ከም ዘለዉ ክዝንጋዕ ኣይግብኦን። ኣገዳስነት ናይዚ መልእኽቲ ብቐንዱ፡ ኣብ ማሕበረ-ቁጠባዊ ረብሓታት ዘቤታዊ ቱሪዝም ዘለና ንቕሓት ብዝግባእ ብምብራኽ፡ ንዘለዉና ቱሪዝማዊ ጸጋታት ክንበጽሖም፡ ክንዕቅቦምን ክንከናኸኖምን ከምዝግባኣና ንምዝኽኻር ዝዓለመ እዩ።

ነዞም ካብ ወለዶታትና ዝወረስናዮም ጸጋታት ናይ ምዕቃብን ምክንኻንን ዕማም፡ ንሓደ ኣካል ጥራይ ዘይግደፍ ሓላፍነት መላእ ሕብረተሰብ ምዃኑ ብምግንዛብ፡ ኩሉ ዜጋ ሓያል ምክትታልን ምቁጽጻርን ክገብር ከምዘድሊ ምግንዛብ የድሊ።

ኣብዚ ክጥቀስ ዝግብኦ፡ ዋላ ደኣ ብገለ ኣብነታውያን ኣካላት ሓሓሊፉ ዝዝውተር እንተኾነ፡ ኣብያተ-ትምህርቲ፡ ሰራሕተኛታት ብሕትን መንግስትን፡ ማሕበራት፡ ስድራቤታት፡ ኮማት… ወዘተ፡ ዝተፈላለዩ ጽምብላትን ምዝንጋዕን ምኽንያት ብምግባር ኣብ ዝውጥንዎም መደባት፡ ምስ ሃገር ዘላሊ ዑደት ኣብ መደባቶም ሰሪዖም ክሰርሑሉ ዘኽእሎም ሰፊሕ ዕድላት ኣለዎም።

ኣብ ኩለን ዞባታት ሃገርና ዝርከባ ዝተፈላለያ ኣካላት መንግስቲ፡ ብፍላይ ጨናፍር ሚኒስትሪ ቱሪዝም፡ ህዝቢ ኣብ ምብጻሕን ምዕቃብን ጸጋታቱ ዘለዎ ንቕሓት ዘበርኽን መሪሕ ተራ ንኽጻወት ዝድርኽን ኣስተምህሮታት ኣብ ምውዳብ፡ ብዝሓየለ ክሰርሓሉ ይግባእ።