‘ቲ ቅኑዕ መገዲ ክብረት 

እንተ ሽግር መነባብሮ ግን፡ መሬትካን ርስትኻን ከይለቐቕካ፡ ምስ እተፍቅሮም ኣሕዋትካ፡ ስድራቤትካ፡ መተዓብይትኻን ህዝብኻን፡ ብኽብረት እናነበርካ፡ ብስራሕን ጻዕርን እምበር ብስደት ክፍታሕ ኣይተራእየን። ብኡ ኣቢልካ ክትጠፍእ እንተዘይኮይኑ፡ መፍትሒ ኣይኮነን። ኣዒንቲ ዘዕውር ባህላዊን ስነኣእምሮኣዊን ዘመተ ዓብሊሉ ድኣ እምበር፡ ክንደይ ካብቶም እተሰዱ ኮን እዮም ሓሊፉሎም፡ ሃብቲሞም ዓዶም ዝምለሱ? ሒደት ብኣጻብዕ ዝቑጸሩ እንተተመልሱ እኳ፡ እቶም ዝበዝሑስ ዝምለስሉ ዕድል የብሎምን። ንገዛእ ርእሶም ህይወቶም ንባርነት ኣሕሊፎም ሂቦም ከይኣክል፡ ኣብኡ ተወሊዶም ንዕኦም ዝትክኡ ካልኦት ገላዩ ኣፍርዮም እታ ሓጻር ህይወቶም ብዘይ ክብረት ከሕልፍዋ እዮም ዝርኣዩ። እቶም ዕድል ዝገበሩ ሬሳኦም ንዓዲ ክምለስ እንተዘይኮይኑ፡ ዓዲ ስደት ከይዱ ሃብቲሙ ሓሊፉሉ ዝተመልሰ ብዙሕ ኣይኮነን። ካን ኣኺልዎም ብዝኸድዎ እዮም ዝጠፍኡ። እቶም ዝበዝሑ።

ብሓያሎ መንእሰያት ኣፍሪቃ ከም መንፍዓት ዝውሰድ ዘሎ፡ ርስትኻ ናይ ምልቃቕ ተርእዮ እምበኣር፡ መግለጺ ስንፍና፡ ህድማ ካብ ሓቂን ክውንነትን እምበር መግለጺ ንጥፈት ወይ ብርትዐ ኣይኮነን። መንፍዓትሲ፡ ብርሃጽካን ጻዕርኻን መሬትካን ርስትኻን ኣጸቢቕካን ኣልሚዕካን፡ ንኹሉ ሽግራት በዲህካ፡ ደቅኻን ደቂ- ደቅኻን ኣብ ዓዶም ብኽብረትን ጣዕምን ዝነብርሉ ስራሕ ምስራሕ፡ ምእንቲ ለውጢን ምዕባለን ዝሕተት ዋጋን መስዋእቲን ምኽፋል እዩ። ሰብ ንስራሕ ስለዝተፈጥረ። ኩሉ ሰብ ባህርይ ክልወጥ ዘኽእሎ ዓቕሚ ስለእተዋህቦ፡ ብእኡ ስለዝዓግብ። ብእኡ ስለዝሕበን። ንሱ ጥራይ ዘይኮነ ግን ፍታሕ ዘረጋግጽ ካልእ መገዲ እውን ስለዘየልቦ። እቲ ቅኑዕ መገዲ ክብረት ንሱ ጥራይ ስለዝኾነ!

“ኣብ ዘይዓዱ ዝኸደ እንተለጎምዎ ፈረስ እንተጽዓንዎ ኣድጊ” ዝብል ምስላ ሓጎታት፡ ንሓቀኛ ህይወት ኣብ ዓዲ ጓና ዝሰፈረ ሰብን ንኣጠማምታ ኤርትራውያን ኣብ ልዕሊ ስደትን ዘጉልሕ እዩ። በዚ ድማ፡ እቲ ቀደም ግዜ ኤርትራውያን ዘይጽወርን ዘይስገርን ሽግር ክገጥሞም እንከሎ እንተዘይኮይኑ፡ ዓዶምን ርስቶምን ራሕሪሖም ናብ ስደት ምጥማት ይሓስብዎ ኣይነበሩን። ኣብ ዓድታት ኤርትራ፡ ንእዋን ጥሜት ይኹን ካልእ ሕሱም እዋን፡ ርስቱ ከይለቐቐ ብሓያል ተጻዋርነትን ተበላሓትነትን ዝሰግሮ ሰብ፡ እቲ ኣዝዩ ዝኸበረ ሰብ እዩ። ብኣንጻሩ ንስደት ዘምርሕ ከም ሰነፍን ድኹምን ሰብ እዩ ዝጥመት ነይሩ። “ምስ ህዝብኻ ጸበባ ዳርጋ ጸባ” ዝብል ምስላ ኣብ መንጎ ህዝብኻን ወገንካን ምንባር ዘለዎ ጣዕሚ ዘጉልሕ ካልእ ፍሉጥ ምስላ ኤርትራውያን እዩ። ነዚ ኣተሓሳስባ’ዚ፡ ዘንጸባርቕ ብዙሕ ኣብነታት ክቐርብ ይኽእል እዩ። ኣብ እዋን ሓርነታዊ ቃልሲ፡ ንትምህርቲ ናብ ኤውሮጳን ካልኦት ክፍለዓለማትን ክኸዱ ዕድል ዝረኸቡ መንእሰያት ኤርትራ፡ ገሊኦም ትምህርቶም ዛዚሞም፡ ገሊኦም ድማ ትምህርቶም ኣብ መንጎ ኣቋሪጾም፡ ኩሉ ውልቃዊ መደባቶምን ባህግታቶምን ወንዚፎም፡ ንትምህርቲ ኢሎም ዝኸድዎ ዓዲ-ጓና ጠንጢኖም፡ ናብቲ ጽንኩር ገድላዊ ህይወት ንምጽንባር ናብ ሜዳ

ይውሕዙ ምንባሮም ምስ እንርኢ፡ ነቲ ኣብ ኤርትራውያን ዘሎ ሓያል ፍቕሪ ህዝቢን መሬትን ባህጊ ሰብኣዊ ክብረትን ሓርነትን እዩ ዘጉልሕ። ብርግጽ ድማ፡ ሰብኣዊ ክብረት በዘይካ ኣብ መሬትካ ምስ ህዝብኻ ኣብ ካልእ ቦታ ዘይርከብ ጸጋ እዩ።

እዚ ማለት ግና፡ ኣብ እዋን ቃልሲ፡ ካብዚ ዘሐብን ባህልን ልምድን ዝወጸ ስንፍናን ዕርበተ-ሕልናን ኣይነበረን ማለት ኣይኮነን። እቶም ኣርሒቖም ዝሓስቡ በላሕትን ተባዓትን መንእሰያት ካብ በይንኻ ጽጋብን እፎይታን ኣብ ትሕቲ ሕስረት፡ ምስ ህዝብኻ ጸበባ ኣብ ትሕቲ ክብረት መሪጾም፡ ካብቲ ብመጠኑ ቁራስ እንጌራን ውልቃዊ ሰላምን ክረኽብሉ ዝኽእሉ ርሑቕ ሃገር፡ ናብቲ መሪር ገድላዊ ህይወት ክውሕዙ እንከለው፡ ገለ ብዘይካ ጣዕሚ ውልቃዊ ህይወቶም ካልእ ዘይርኣዮም፡ ኣርሒቖም ክሓስቡ ዘይክእሉ ወይ ክንዮ ግዝያዊ ጸገማት ካብ ዘይምጥማት ዓቕሊ ዘጽበቡ፡ ነቲ ቃልሲ ራሕሪሖም፡ ሰብኣዊ ክብረት ደርብዮም ናብ ስደት የምርሑ ነይሮም እዮም። ከምቲ ቀደም ዝነበረ ተርእዮታት፡ ኣብዚ ግዜ’ዚ እውን፡ ኣብ ገለ መንእሰያት ናይ ስንፋን ባህርያት ምኽሳቱ ኣይተረፈን። ኩሉ ሰብ ሓደ ዓይነት ትብዓትን ተጻዋርነትን ክህልዎ ትጽቢት ስለዘይግበር ግዳ፡ ከም ተርእዮ ዘገርምን ዘሰክፍን ኣይኮነን። ሃገራዊ ባህርያት በቶም ዝበዝሑ ስለዝምእዘን።

ህዝቢ ኤርትራ ሳላ’ቲ ኣብ ዝበዝሑን ዝበለጹን ዜጋታቱ ዝሰረተ ዘኹርዕ ናይ ጽንዓትን ተጻዋርነትን ባህሊ እዩ ብኣንጸባራቒ ታሪኽ ሓርነታዊ ቃልሱ ኣዐዊቱ። ኣብ’ዚ ሕጂ እዋን ከኣ፡ ናጽነቱ ብልምዓት ደሪዑ፡ ንሰብ ዝበቅዕ ህይወት ክፈጥር ኣብ ካልኣይ ተጋድሎ ማለት ኣብ ልምዓታዊ ገድሊ ተጸሚዱ ይርከብ። እቲ ኣብ ርስትኻ ጸኒዕካ፡ ምስ ህዝብኻ፡ ንጽንኩር እዋን ብትብዓት፡ ምትሕልላይን ተበላሓትነትን ሰጊርካ፡ ኣብ ዓወት ናይ ምብጻሕ ዘኹርዕ ባህሊ ኤርትራውያን፡ ሕጂ እውን ኣብዚ ካልኣይ ገድሊ፡ ገድሊ ልምዓት፡ ብዝበዝሑ መንእሰያት ተወሪሱ ይቕጽል ምህላው ድማ ኣዝዩ ዘሐብን እዩ።